Η εσωστρέφεια αναφέρεται στην τάση των ατόμων να στρέφουν την προσοχή, τις σκέψεις και το ενδιαφέρον τους προς τον ίδιο τους τον εαυτό. Η εξωστρέφεια αντίθετα περιγράφει τον βαθμό επιδίωξης και επίτευξης επικοινωνίας και επαφής με τον κόσμο γύρω μας. Η εσωστρέφεια και εξωστρέφεια είναι τα άκρα ενός συνεχούς πάνω στο οποίο ο καθένας από μας τοποθετείται σε διαφορετικό σημείο.
Μπορεί να επιδεικνύουμε εσωστρεφή συμπεριφορά με ορισμένες συνθήκες (πχ όταν βρισκόμαστε ανάμεσα σε αγνώστους) και εξωστρεφή συμπεριφορά σε κάποιες άλλες (πχ όταν είμαστε με τους φίλους μας). Ορισμένοι άνθρωποι ωστόσο τείνουν να χαρακτηρίζονται από εσωστρέφεια στους περισσότερους τομείς της ζωής τους. Αν ανήκετε σε αυτούς τότε το πιο πιθανό είναι να υιοθετείτε τις ακόλουθες συμπεριφορές:
Απολαμβάνετε χρόνο με τον εαυτό σας. Όταν έχετε την ευκαιρία να κάνετε ένα διάλειμμα, προτιμάτε να διαβάσετε ένα βιβλίο, να παίξετε ένα παιχνίδι στον υπολογιστή ή απλώς να ακούσετε μουσική. Αυτός ο χρόνος είναι πολύτιμος για την προσωπική σας ισορροπία, ακόμα και αν, σε πολλές περιπτώσεις, απολαμβάνετε τη συντροφιά των φίλων σας.
Οι καλύτερες ιδέες σας έρχονται όταν είστε μόνος. Δεν είστε ενάντια στις ομαδικές συζητήσεις και συναντήσεις, αλλά αν θέλετε να βρείτε μια καινοτόμα ιδέα χρειάζεστε χρόνο να τη δουλέψετε μόνος σας.
Ηγείστε καλύτερα όταν οι άλλοι είναι αυτοδημιούργητοι. Παρά την άποψη που θέλει τους εσωστρεφείς να μην παίρνουν πρωτοβουλίες και να διαχειρίζονται πράγματα, κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες μπορεί να γίνουν οι καλύτεροι ηγέτες. Αν η ομάδα είναι έτοιμη να καθοδηγηθεί τότε ο εσωστρεφής ηγέτης θα βγάλει το καλύτερο δυνατό από την ομάδα. Μόνο όταν η ομάδα χρειάζεται να παράγει μια σπίθα η ίδια, οι εσωστρεφείς ηγέτες αδυνατούν να παρέχουν την κατάλληλη καθοδήγηση. Τότε χρειάζεται ένας εξωστρεφής να βοηθήσει.
Είστε ο τελευταίος που σηκώνει το χέρι του για να απαντήσει. Αν δεν ήσασταν από αυτούς που σήκωναν πρώτοι το χέρι πριν ο δάσκαλος προλάβει να τελειώσει την ερώτηση, τότε μάλλον ανήκετε στους εσωστρεφείς. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν ξέρατε την απάντηση, αλλά προτιμούσατε να αποφεύγετε τα φώτα της δημοσιότητας.
Οι άλλοι ρωτούν συχνά τη γνώμη σας. Όπως λοιπόν δεν θα σηκώσετε το χέρι σας να πείτε την απάντηση έτσι και δεν θα προθυμοποιηθείτε να πείτε τη γνώμη σας. Είτε πρόκειται για παρεΐστικες κουβεντούλες, είτε για επίσημες συναντήσεις, οι εσωστρεφείς θα κρατήσουν την γνώμη τους για τον εαυτό τους και θα αφήσουν τους εξωστρεφείς να αναλάβουν τον έλεγχο. Επειδή λοιπόν η γνώμη σας δεν ακούγεται και επειδή ίσως την εκτιμούν οι γύρω σας, τείνουν να σας τη ζητούν ευθέως.
Φοράτε ακουστικά όταν βρίσκεστε σε δημόσιες συναθροίσεις. Είτε περπατάτε στο δρόμο, είτε βρίσκεστε στο λεωφορείο, προτιμάτε να αποφεύγετε την πιθανότητα επαφής με τρίτους. Τα ακουστικά στα αυτιά κάνουν καλά τη δουλειά τους σε αυτήν την περίπτωση, προστατεύοντάς σας από ανεπιθύμητες συνομιλίες.
Προτιμάτε να αποφεύγετε ανθρώπους που φαίνονται θυμωμένοι ή αναστατωμένοι. Σύμφωνα με έρευνα της Ψυχολόγου Marta Ponari από το University College του Λονδίνου, οι εσωστρεφείς δεν ακολουθούν το φαινόμενο παρακολούθησης του βλέμματος (gaze cueing effect). Φυσιολογικά, αν δούμε έναν άνθρωπο στην οθόνη του υπολογιστή να κοιτάζει προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, ακολουθούμε το βλέμμα του και ανταποκρινόμαστε πιο γρήγορα σε ερεθίσματα από αυτήν την πλευρά της οθόνης, παρά αν το βλέμμα του ανθρώπου και το ερέθισμα βρίσκονται σε αντίθετες κατευθύνσεις. Τόσο οι εσωστρεφείς, όσο και οι εξωστρεφείς, παρουσιάζουν αυτό το φαινόμενο. Αν όμως ο άνθρωπος στην οθόνη φαίνεται θυμωμένος, οι εσωστρεφείς δεν ακολουθούν αυτό το φαινόμενο. Αυτό υποδηλώνει πως οι άνθρωποι με υψηλή εσωστρέφεια δεν θέλουν να κοιτάνε κάποιον που φαίνεται θυμωμένος. Η Ponari και η ερευνητική της ομάδα θεωρούν πως αυτό συμβαίνει επειδή οι εσωστρεφείς είναι πιο ευαίσθητοι σε πιθανή αρνητική κριτική. Αν νομίζεις πως ένας άνθρωπος είναι θυμωμένος με κάτι που σε αφορά, το βλέμμα του γίνεται απειλή.
Λαμβάνετε περισσότερα μηνύματα, mail και τηλεφωνήματα από όσα κάνετε, εκτός και αν δεν έχετε επιλογή. Οι άνθρωποι με υψηλά επίπεδα εσωστρέφειας δεν επιζητούν αυτοβούλως τις κοινωνικές συναναστροφές. Αν τους περισσεύει χρόνος δεν τον ξοδεύουν μιλώντας στο τηλέφωνο. Επίσης δεν ξεκινούν μια γραπτή αλληλογραφία, αλλά συνήθως ανταποκρίνονται σε αυτήν. Αν είστε εσωστρεφής το πιο πιθανόν είναι να αποφεύγετε εργασίες που απαιτούν να επιδιώξετε εσείς την επικοινωνία (πχ πωλητής telemarketing). Αν είστε αναγκασμένοι να ξεκινήσετε εσείς μια επικοινωνία – πχ να καλέσετε κάποιον σε ένα κοινωνικό γεγονός – θα προτιμήσετε την γραπτή επικοινωνία (μήνυμα ή mail), παρά την τηλεφωνική. Αυτό ίσως σχετίζεται με τη δυσκολία σας να διαχειριστείτε μια πιθανή απόρριψη σε προφορικό επίπεδο, διασφαλίζοντας έτσι ένα κομμάτι της αυτοεκτίμησής σας.
Δεν πιάνετε κουβέντα με υπαλλήλους ή άλλους ανθρώπους με τους οποίους έχετε συχνή επαφή. Σας είναι αδύνατο να φανταστείτε τον εαυτό σας να φλυαρείτε με τον ταμία στο σούπερ μάρκετ για τον καιρό. Αν έχετε προβλήματα δεν τα διαρρέετε στον περίγυρό σας, αλλά προτιμάτε να τα κρατήσετε για τον εαυτό σας. Ίσως αισθάνεστε ότι δεν τους αφορούν ή προτιμάτε να τα λύσετε με τις δικές σας δυνάμεις. Όπως και να έχει οι άλλοι δεν ξέρουν πως σκέφτεστε ή αισθάνεστε, εκτός αν νιώθετε αρκετά άνετα μαζί τους για να μοιραστείτε αυτές τις βαθύτερες σκέψεις σας.
